შემსუბუქდება ქალების მხრები? - სტამბული, ზრუნვის პოლიტიკა და ჩვენ
- Ina Charkviani
- Nov 8
- 3 min read
Updated: Nov 9
ინა ჩარკვიანი
რამდენიმე დღის წინ სტამბულში ზრუნვის დღისთვის მიძღვნილ ღონისძიებას დავესწარი და შეკრებილ საზოგადოებას ქართველი ოჯახში დასაქმებული ქალების ერთობაზე, ყოფაზე და საერთო ბრძოლაზე მოვუყევი. (მადლიბა გაეროს ქალთა ორგანიზაციას ამ იშვიათი შესაძლებლობისთვის).
აქამდე ჩვენთვის უცნობი იყო ფაქტი, რომ ევროპის და ცენტრალური აზიის 16 ქვეყანას შორის საქართველო ერთადერთია, სადაც საოჯახო მშრომელები გავერთიანდით და პროფესიული კავშირი დავაფუძნეთ. გამოდის, რომ ჩვენს შორის პირველად გაჩნდა ერთმანეთის დახმარების, გაძლიერების, სოლიდარობის სურვილი და უკვე გამოცდილება.
არ ველოდი, რომ ჩვენი ნაბიჯები ყველასთვის საინტერესო აღმოჩნდებოდა. 'როგორ შეიძლება იგივე მოხდეს სტამბულში?' - მეკითხებოდნენ ახალგაზრდა სტამბულელი ზრუნვის ეკონომიკის სტუდენტები, რომლებსაც აუცილებლად ვუგულშემატკივრებთ საქართველოდან.
რა არის აუნაზღაურებელი ზრუნვის შრომა და რა ვუყოთ მას?
აუნაზღაურებელ ზრუნვის შრომაში ყველა ქალის და კაცის უწყვეტი, უსახელო ვალდებულება იგულისხმება, რომელსაც ადამიანებისთვის ვასრულებთ და სხვა ვერავინ შეასრულებს ჩვენს გარდა. ეს შრომა ყველაზე მძიმედ სახლში, ოჯახში ვლინდება. მშობელი, რომელიც საჯარო სკოლაში კვების ხელმიუწვდომელობის გამო ყოველ დღე 'ლანჩბოქსს' უმზადებს შვილს, შვილი, რომელიც მძიმედ ავადმყოფ მშობელს უვლის, მეგობარი, რომელიც საჯარო ტრანსპორტის გაუმართავობის გამო იძულებულია თან გაჰყვეს ეტლით მოსარგებლე მეგობარს ექიმთან და სხვა ასეთი მრავალი.
სტამბულში გაგვიზიარეს კარგი ამბავი, რომ ქალთა გაძლიერების ხედვა ზრუნვის პოლიტიკის და პრაქტიკის გაუმჯობესებაზე იქნება მიმართული. გაუმჯობესება კი გულისხმობს ზრუნვის შრომის აღიარებას, შეძლებისდაგვარად შემცირებას, ოჯახის წევრებს შორის გადანაწილებას და სახელმწიფოს პასუხისმგებლობის გაზრდას, ანაზღაურებული ზრუნვის მშრომელებისთვის სამართლიანი ანაზღაურების მხარდაჭერას, ზრუნვის მშრომელების და ორგანიზაციების საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ჩართულობის გაზრდას.
აუნაზღაურებელი შრომის შესამსუბუქებლად და ქალთა დისკრიმინაციის დასაძლევად ყველა ქვეყანას კულტურული და ეკონომიკური მოცემულობის შესაბამისი რეკომენდაცია აქვს. საქართველოში ამ მხრივ პროგრესს ოჯახში ქალსა და კაცს შორის ზრუნვის შრომის თანაბარ გადანაწილებაში ხედავენ, შემდეგ ადეკვატური ზრუნვის დაწესებულებების რაოდენობრივ გაზრდაში და მშობლობის შვებულების მნიშვნელობის გამოყენების მხარდაჭერაში.
ცხადია, ზრუნვას მოსდევს სიყვარული, მაგრამ ზრუნვა მხოლოდ სიყვარული არ არის
ზრუნვა შრომაა და მისი შემცირება ან გადანაწილება არ გამოვა თუ მას სიყვარულთან გავაიგივებთ და გავატოლებთ.
ზრუნვა, როგორც სიყვარული, ძალიან ხშირად მანიპულირებად და მაექსპლუატირებელ სახეს იღებს. სიყვარულის სახელით არ ვითვლით ზრუნვის შრომაში დახარჯულ დროს ქალები და ვრჩებით მთელი ცხოვრება დიასახლისებად, ასევე სიყვარულის სახელით ვერ ვითხოვთ შესაბამის ხელფასს ოჯახებში ანაზღაურებით შრომისას. დრო დადგა დავინახოთ და დავაფასოთ ჩვენი და სხვების ზრუნვის შრომა.
ზრუნვა მხოლოდ სიყვარული არ არის.
ვინ არიან დასაქმებული და დამსაქმებელი ზრუნვის მშრომელები ჩვენი ეკონომიკის პირობებში?
წინდაუხედაობა იქნება, თუ ზრუნვის მშრომელების დახასიათებისას კედელს ავაშენებთ დაქირავებით მშრომელებსა და დამქირავებელ ქალებს შორის, რადგან ეს ასე არ მუშაობს და ორივე მხარე ერთმანეთზე დამოკიდებულია თანამედროვე ბაზრის და ეკონომიკის პირობებში, რომელიც ზრუნვის შრომას არც აღიარებს და არც ანაზღაურებს.
ვინ არიან ეს ქალები ერთმანეთისთვის? ჩვენი წევრების 70% აცხადებს, რომ მათი დამსაქმებელი თვითონაც დასაქმებულია და საოჯახო მშრომელის დაქირავებით სამუშაო დროს ითავისუფლებს, ეს ხშირად ერთადერთი და რთული გზაა პროფესიის და შემოსავლის შესანარჩუნებლად. ვინ არიან ისინი ერთმანეთის, თუ არა მხარდამჭერები?!
თითქმის ყველა ქალმა, რომელსაც აქვს სამსახური, ჰყავს შვილი, ზრუნავს მშობელზე, გვის სახლს და ეზოს, დადის საყიდლებზე, აკეთებს სადილს, ეზიდება წყალს, რეცხავს, აუთოვებს და ასრულებს ათასგვარ უსახელო შრომას, ზუსტად იცის რას ნიშნავს ზრუნვის შრომა და მადლიერია მისი შემცვლელის - ოჯახში ანაზღაურებით მშრომელის, დასაქმებულის. სამსახურიდან დაბრუნებული ქალები 'მეორე სმენაში' იმავე სამუშაოს აუნაზღაურებლად ასრულებენ, ეს ჩვენი საერთო ტვირთია. ზრუნვის შრომა ქალთა საერთო გამოცდილებაა.
მოსაკითხია დამსაქმებელი ოჯახების მცირე ჯგუფიც, რომლებიც საოჯახო მშრომელებს - ძიძებს, მზარეულებს, დამლაგებლებს, დაცვის თანამშრომლებს, მებაღეებს, მეჯინიბეებს და სხვებს ფუფუნების გამო ასაქმებს, ვისთვისაც დასაქმებულის ყოლა სტატუსის ნაწილია, მოცალეობაა. ოჯახში დასაქმების მსურველები ხშირად თავს არიდებენ ასეთ ოჯახებს და მათთან და მათი ცხოვრების წესთან გაუცხოვებაზე მიანიშნებენ. გვეშინია იმ დარბაზების, რომელშიც შრომა გვიწევსო.
გაუჩინარებული და აუნაზღაურებელი ზრუნვის შრომის მიზეზებზე და გამოსავლებზე
აუნაზღაურებელი ზრუნვის შრომა არ არის მხოლოდ დიასახლისის, დედის ან მეგობრის ხვედრი, ზრუნვის შრომა არ ანაზღაურდება ისეთ პროფესიებშიც კი, როგორიცაა მასწავლებლობა, ექთნობა. მათთან ზრუნვის შრომის აუნაზღაურებლობა სიყვარულით ან ოჯახის წევრობით კი არ არის განსაზღვრული, არამედ სტრატეგიით, მეტი მოგების მისაღებად. მაგალითად ექთნების ზრუნვის შრომა საათში 4 ლარი ღირს, ჯანდაცვა კი ქვეყანაში ყველაზე მომგებიანი ბიზნესია. მასწავლებლებს არავინ უნაზღაურებთ მშობლებისთვის დათმობილ დროს, ან ნებისმიერ ბავშვზე ზრუნვაში გატარებულ საათებს - საგაკვეთილო საათებს მიღმა არც ერთი საათი არ ანაზღაურდება. ხშირად მიფიქრია, რომ მასწავლებლებთან ამიტოც ვერ ხერხდება მშობლების მწყობრი კომუნიკაცია.
ამ თემაზე მეტი შინაარსისთვის წაიკითხეთ:
ან
ამიტომ ვფიქრობ, რომ ზრუნვის შრომის და ქალთა დისკრიმინაციის შესამცირებლად მხოლოდ გადანაწილების იმედად ვერ ვიქნებით. საჭიროა, სამუშაო დრო შეუმცირდეს და ადეკვატურად აუნაზღაურდეს ნებისმიერ პროფესიაში დასაქმებულ ქალს, რომლიც ზეგანაკვეთურად შრომობს არასაკმარისი, ხშირად შეუსაბამოდ დაბალი ანაზღაურების გამო. ქალთა დისკრიმინაციის წინააღმდეგ მნიშვნელოვანია შრომის ბაზარზე სამართლიანი ხელფასის და შრომის საათების რეგულირების, ზეგანაკვეთური საათების ანაზღაურების მოთხოვნა.
ბოლოს
ზრუნვის დღისთვის მოწყობილ პანელურ დისკუსიაზე ზრუნვის შრომის შესახებ ვილაპარაკე, საოჯახო მშრომელების შესახებ - შრომის სირთულეებზე, არაფორმალურ გარემოზე, ემოციურ შრომაზე, დაუცველობაზე, სოციალური შეღავათების არ ქონაზე. იმაზე, რომ მათი ხელფასი არაფრისთვისაა საკმარისი, რადგან ყველა მოსალოდნელ და მოულოდნელ ხარჯს ჯიბიდან, უშეღავათოდ იხდიან. ხელფასით ყიდულობენ წამლებს და იხდიან სამგზავროს, არ აქვთ ჯანმრთელობის დაზღვევა, არც საპენსიო დანაზოგი, უზარმაზარი პროცენტი და შეურაცხმყოფელი პირობები აქვთ სესხებსა და განვადებებზე, ხელფასის დანაკლისით იხდიან ავადმყოფობისას გაცდენილ საათებს. ცხოვრობენ დროის კატასტროფულ სიღარიბეში. გამოსავლად კი ემიგრაციაში წასვლა და ისევ ოჯახში დასაქმება ესახებათ. ვაი, რომ სულ ტყუილად! წაიკითხეთ ემიგრანტების აზრები.
ეს მოცემულობა არ არის და ვერ იქნება ჩვენთვის მისაღები. ჩვენ ვიმსახურებთ უკეთეს ცხოვრებას, საკმარის ხელფასს, მოცალეობას საკუთარი ინტერესებისთვის, დროს გართობისთვის და დასვენების შესაძლებლობას. ჩვენ ეს გვეკუთვნის და ჩვენ ამას მოვითხოვთ.
Comments